Nofel

Nofel ddifyr arall gan yr awdur adnabyddus Geraint Vaughan Jones sy'n olrhain hanes Elen a Dewi yn chwilio am eu teulu, yn sgîl chwilio am feddau dau aelod o'u pentref a laddwyd yn y Rhyfel Byd Cyntaf.

Adolygiad Bellach oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau Cymru.

Petawn i wedi derbyn y nofel hon heb wybod pwy oedd yr awdur, medrwn ddyfalu’n gywir o ddarllen ddim pellach na’r dudalen gyntaf. Er bod yma’r tro hwn arlliw o dafodiaith Dyffryn Clwyd, mae arddull Geraint V. Jones yn gwbl ddigamsyniol. Prin fod neb mor llithrig ac mor ystwyth ei fynegiant, gyda’r stori’n llifo’n ei blaen o’r dechrau i’r diwedd.

Dyma, yn ôl y broliant, ei unfed nofel ar ddeg yn Gymraeg, ac mae hi, fel ei rhagflaenwyr, yn taro deuddeg. Mae hi’n cychwyn yn ddigon hamddenol wrth i aelodau Côr y Garn o’r Garnedd Lwyd yn un o fysus Tregarn Coaches ymweld â mynwent filwrol Artillery Wood. Am unwaith, nid gorweddfan Bardd y Gadair Ddu sydd bennaf ar feddwl yr ymwelwyr ond yn hytrach beddau dau filwr lleol, a ymladdodd ac a laddwyd yn yr un frwydr â Hedd Wyn ar Gefnen Pilkem.

Mae’r ymweliad yn sbarduno’r chwilio am atebion i hen ddirgelion. Yn ganolog i’r chwilio mae Elin Puw, cyfeilyddes y côr a’i ffrind, Dewi Rhys. Ond nid merch gyffredin mo Elin. Arbedir y teithwyr ar y bws rhag anafiadau – a gwaeth o bosib – gan ymyrraeth anesboniadwy ganddi. Cawn ddyfalu ymhellach wrth ddilyn trywydd llofrudd o’r gorffennol pell gyda chymorth dawn ymddangosiadol Elin i glir weled. Yn ogystal â chanfod hen dystiolaethau ysgrifenedig, agorir drysau aml i gwpwrdd i ddatgelu mwy nag un sgerbwd achyddol ymhleth yn y clymau teuluol. Yn wir, mae pensaernïaeth cartre’r teulu, yr Hen Benrallt yn rhan o’r dirgelwch.

Caiff Elin gymorth hen wraig o’r ardal yr amheuir bod ganddi hithau alluoedd goruwchnaturiol. Ond cymhlethir y sefyllfa gan fater cadwriaethol wrth i un o lecynnau hyfryta’r fro, Coed y Gelli, ddod o dan fygythiad. A chawn fod ei pherthynas â’i thad yn allweddol.

Dyma nofel ddirgelwch a datrys sy’n cydio, gyda nifer o linynnau’n graddol ddod ynghyd. Fel arfer, mae’r awdur yn fanwl wrth beintio cefnlen y digwyddiadau. Yn wir, teimlaf fy mod i erbyn hyn yn adnabod pob llathen o dref y Garnedd Lwyd a’r wlad o'i chwmpas.

Ceir tuedd ymhlith awduron nofelau tor cyfraith heddiw i orlwytho’r trais a dibynnu’n ormodol ar slicrwydd a dyfeisgarwch. Da fu cael troi at nofel fwy traddodiadol ei naws a’i chynllun. Cawn yma stori gref gyda phlot sy’n dal dŵr ac sy’n llithro’n ddi-dor o bennod i bennod. Pleser diymdrech fu darllen gwaith awdur sy’n feistr ar ei grefft.

Lyn Ebenezer

Awdur: Geraint V. Jones

Iaith: Cymraeg

Clawr: Meddal

Tudalennau: 312

Dyddiad Cyhoeddi: Ebrill 2019